Όπως στον 6ο π. Χ. αιώνα του Πυθαγόρα, έτσι και σήμερα η πρόοδος και η επιτυχία απαιτούν μια αέναη ουσιαστική πληροφόρηση- Ιόλη

Τι δ΄έρεξα; Τι μοί δέον ουκ ετελέσθη;» - Πυθαγόρας

« Μηδ’ ύπνον μαλακοίσιν επ’ όμμασι προσδέξασθαι» έλεγαν οι Πυθαγόρειοι, «πριν των ημερινών έργων τρίς έκαστον επελθείν»:

διόλου μην  δεχτείς ο ύπνος να πέσει στ’ απαλά σκέπαστρα των ματιών σου, πρίν κάθε έργο της ημέρας ξεχωριστά ολόκληρες τρείς φορές αναλύσεις (και αναρωτηθείς) «πή παρέβην; Τι δ΄έρεξα; Τι μοί δέον ουκ ετελέσθη;» πού αθέτησες τα συμφωνημένα κατά την εκτέλεση του έργου; τι δεν έπραξες με την καρδιά σου όλη; Τι έπρεπε εσύ να ολοκληρώσεις, μα δεν το έκανες; «Αρξάμενος δ’από πρωτου, επέξιθι» Και ξεκινώντας από το πρώτο ερώτημα, εξέτασε τις πράξεις σου με κάθε λεπτομέρεια. «Ταύτα πόνει, ταύτα εμελέτα»  Βάλε τα δυνατά σου και μάθε γιατί, πώς, πού σε οδήγησαν οι πράξεις σου .

Η πυθαγόρεια αυτή παραίνεση συνήθως αποδίδεται με ένα απλό «τι έπραξα; Τι δεν έπραξα; Τι έπρεπε να πράξω και δεν το έκανα» που αφαιρεί σημαντικό μέρος της ουσίας.  Όμως στα ελληνικά δεν υπάρχουν δύο λέξεις με την ίδια απόλυτα έννοια. Η διόλου τυχαία επιλογή των λέξεων στην Πυθαγόρεια ρήση είναι  ενδεικτική της φιλοσοφίας των Ελλήνων και οι λεπτές αποχρώσεις μιλούν για την αρχαιοελληνική στάση ζωής: όποιος θέλει να επιτελέσει ένα οποιοδήποτε έργο σωστά, πρέπει να είναι έτοιμος να προβεί σε θυσίες, να κουραστεί υπέρμετρα. Στο τέλος της ημέρας οφείλει να κάνει ένα διεξοδικό, αναλυτικό απολογισμό των όσων έπραξε και να αναρωτηθεί: έχει παραβεί κάπου την άϋλη συμφωνία με τον εαυτό του κατά κύριον λόγο, και ύστερα με τους άλλους, για μια έντιμη εκτέλεση του έργου; Έβαλε σε κάθε στάδιο του έργου όλη την ενεργητικότητα, όλο τον ενθουσιασμό και την ψυχή του; Υπήρξε κάτι, που εκείνος  προσωπικά έπρεπε να φέρει σε πέρας, αλλά δεν το έκανε; Και αφής αναλύσει και αξιολογήσει τις πράξεις του, θα πρέπει να αναλογιστεί και  να κατανοήσει απόλυτα πώς οδηγήθηκε στο όποιο αποτέλεσμα και ποιόν αντίκτυπο είχαν οι προσωπικές του επιλογές.

Όπως στον 6ο π. Χ. αιώνα του Πυθαγόρα, έτσι και σήμερα η πρόοδος και η επιτυχία απαιτούν μια αέναη ουσιαστική πληροφόρηση. Μόνη εκείνη  εξασφαλίζει τον αναγκαίο απολογισμό,  την αντικειμενική αξιολόγηση και ανάλυση της πορείας ενός έργου, από το πιο απλό και  καθημερινό έως την διακυβέρνηση των κρατών. Ούτε εύκολος, ούτε πάντα ανώδυνος είναι ο απολογισμός: η γενική καλή εικόνα συχνά επισκιάζει τις δυσάρεστες λεπτομέρειες,  ο φόβος και η κολακεία  ίσως ζωγραφίσουν  τα πάντα ρόδινα και λαμπερά. Όμως όταν οι επαγγελματικές- αλλά και προσωπικές- σχέσεις χτίζονται επάνω στην αμοιβαία εμπιστοσύνη, όταν όλοι στην ομάδα νοιώθουν ισάξιοι, όταν συμμετέχουν ισότιμα στην επίτευξη του ίδιου σκοπού, τότε η καλοπροαίρετη αξιολόγηση γίνεται αποδεκτή: η αξιολόγηση, που δεν καταδικάζει, δεν κατακεραυνώνει, δεν εξευτελίζει κανένα, αλλά με ηρεμία, αντικειμενικότητα και ευπρέπεια αναλύει όλων τις αδυναμίες, αποτυχίες, παραλείψεις, τα λάθη, την ανεπάρκεια ή ελλιπή προετοιμασία.

Αξιολόγηση είναι ο θετικός τρόπος στην κριτική: την επόμενη φορά θα πάμε ακόμη καλύτερα γιατί

θα έχεις από την αρχή κάνει ένα λεπτομερές χρονοδιάγραμμα, ώστε να μην καθυστερήσουμε

θα είσαι πιο σαφής γύρω από τον ρόλο και τις ευθύνες του καθενός στην ομάδα

θα έχεις προετοιμάσει με κάθε λεπτομέρεια τα διάφορα στάδια της διαδικασίας

θα είσαι πιο υπομονετικός/η για να προλάβει να μιλήσει και ο άλλος

Αξιολόγηση είναι η αναγνώριση της συμβολής του καθενός, όσο μικρή και αν είναι αυτή, και η επιβράβευση κάθε φιλότιμης προσπάθειας:

τα είχες όλα πανέτοιμα στην ώρα τους μπράβο σας,  ο καθένας δούλεψε καταπληκτικά τόσο σαν άτομο, αλλά και μέσα στην ομάδα, με συνοχή και συνεννόηση είχες πραγματικά προετοιμαστεί στην εντέλεια ξέρεις να αντιμετωπίζεις με ανθρωπιά και υπομονή ακόμα και κάποια δύσκολα άτομα

Αξιολόγηση δεν σημαίνει μαστίγιο. Αξιολόγηση είναι απλωμένο στον άλλον χέρι, απλωμένο τόσο για βοήθεια, όσο και για συγχαρητήρια.